Wat is een ligplaats?
Een ligplaats is een plaats in het water, eventueel met aangrenzende gronden, aangewezen door een overheid, waar je een drijvende woning of een varend woonschip mag afmeren. Een aangewezen ligplaats is niet zomaar een stukje vrije oever. Een ligplaats is een afmeerplek die (in het bestemmingsplan) bestemd is voor wonen in een drijvende woning of een varend woonschip. Meestal is een ligplaats op alle nutsvoorzieningen aangesloten, maar niet altijd. Een aansluiting op gas is bijvoorbeeld niet altijd aanwezig. Wil je op het water wonen, dan heb je een drijvende woning of een varend woonschip én een ligplaats nodig. Er is een beperkt aanbod van drijvende woningen met en ook zonder ligplaatsen, maar aangewezen ligplaatsen zijn schaars in Nederland.
Kortom. Als je een ligplaats hebt, kun je wel de erop geplaatste drijvende woning vervangen. Dit kan door aankoop en plaatsing van een bestaande drijvende woning of varend woonschip. Het verdient aanbeveling dit te doen in overleg met de eigenaar van de ligplaats en de overheid die bevoegd gezag is over de bestemming van de ligplaats
Voor het vervangen van een drijvende woning door een nieuw te bouwen exemplaar is dan wel een Omgevingsvergunning voor het bouwen en mogelijk voor het afwijken van het bestemmingsplan of welstandsnota nodig. Dit geldt ook voor het vergroten of grotendeels veranderen van een bestaande drijvende woning.
Kortom. Je kunt een drijvende woning of varend woonschip niet zomaar ergens afmeren. Wil je op het water wonen, dan is het dus vooral de vraag: hoe kom ik aan een daartoe aangewezen ligplaats?
Hoe kom ik aan een ligplaats?
Ligplaatsen aangewezen voor wonen op het water zijn schaars in Nederland. Je kunt op zoek gaan naar een ligplaats door de gemeente of het waterschap te bellen in de regio waar je zou willen wonen. Zij kunnen je vertellen waar ligplaatsen zijn aangewezen en of ze een wachtlijst voor gegadigden bijhouden.
In de meeste gevallen koop je een drijvende woning of varend woonschip inclusief ligplaats. Afhankelijk van de lokale situatie kan hiervoor een overdracht van de ligplaatsvergunning, eventuele ontheffingen of recht van overpad en gebruiksovereenkomsten met de eigenaar van de ligplaats nodig zijn.
Laat je dus goed informeren wat je koopt, als de kans zich voordoet. Er zijn al veel teleurstellingen ontstaan door een impulsieve aankoop.
Ik heb gehoord dat er af & toe nieuwe ligplaatsen bijkomen. Klopt dat?
Er worden incidenteel nieuwe ligplaatsen met bijbehorende drijvende woningen gerealiseerd. Meestal gaat het om ligplaatsen met watervilla’s (luxe woonarken). In Rotterdam, Amsterdam, Groningen, Dordrecht en Utrecht zijn er bijvoorbeeld wel een aantal nieuwe ligplaatsen met watervilla’s bijgekomen.
Mag ik op een woonschip in een jachthaven wonen?
Je mag officieel alleen permanent wonen in een jachthaven als de bestemming ‘Wonen’ is. Meestal hebben jachthavens de bestemming ‘Recreatie’. Soms is er ook een drijvende woning bestemd voor wonen van een beheerder bestemd. Het mag voor het overige dan dus officieel niet.
Soms worden woonschepen in jachthavens wel bewoond zonder formele toestemming. Of dat goed gaat, hangt vooral af van de medewerking van de eigenaar/beheerder van de jachthaven. Je hebt dan nog wel een woonadres en/of een postadres nodig.
Een woonschip in een jachthaven is formeel gezien een plezierjacht. De financiering ervan zonder aangewezen ligplaats kan dus eigenlijk alleen met een persoonlijke lening voor plezierjachten worden geregeld (met hogere rente en zonder belastingaftrek).
Is het woonbotenbeleid landelijk geregeld?
Nee, het woonbotenbeleid is decentraal geregeld. De VNG (Vereniging van Nederlandse Gemeenten) heeft in het verre verleden een model(woonschepen)verordening opgesteld, die door gemeentes gebruikt zou gaan worden. De praktijk is geworden dat elke provincie, elke gemeente, elk waterschap, of andere eigenaar het op eigen wijze regelt.
Er is iets gaande over een nieuwe woningwet. Wat gaat veranderen?
De status “woonboot” en het wettelijk beoordelen daarvan als “bouwwerk” is veranderd.
De Raad van State heeft een aantal uitspraken gedaan, die een wijziging in de Woningwet en de Wet algemene bepalingen omgevingsrecht (Wabo) noodzakelijk maakten. Een woonboot heeft de status van “drijvend bouwwerk” gekregen. Als drijvend bouwwerk heeft een woonboot een Omgevingsvergunning bouwen (voorheen bouwvergunning) nodig. Er moest dus voldaan gaan worden aan de eisen uit het Bouwbesluit 2012.
Bestaande woonboten op aangewezen ligplaatsen hebben van rechtswege een Omgevingsvergunning bouwen verkregen en indien van toepassing ook voor het afwijken van de regels van ruimtelijke plannen. Welstandseisen opgenomen in de ligplaatsvergunning blijven tijdelijk van kracht totdat een nieuwe welstandsnota wordt opgesteld. De eisen uit het Bouwbesluit 2012 gelden sinds de wijzigingen wel volledig voor nieuw te bouwen drijvende bouwwerken, daarbij gelden de regels voor bestaande bouw uit het Bouwbesluit 2012 en soms gelden specifiek voor drijvende bouwwerken aangepaste regels.
Wat is er nodig om een woonboot op een ligplaats te mogen afmeren?
Het antwoord op deze vraag hangt af van de wie de eigenaar is van de ligplaats. Als de eigenaar van de drijvende woning tevens eigenaar/erfpachter van de ligplaats is, is hij of zij – wat afmeren betreft – grotendeels eigen baas. Bij een particuliere eigenaar van de ligplaats kan een enkele huurovereenkomst voldoende zijn. Is de eigenaar van het water en de oever een overheidsorgaan, dan is een watervergunning / ligplaatsvergunning nodig.
Daarnaast dient, indien dit is overeengekomen, de eigenaar van de woonboot een vergoeding te geven voor het gebruik van het water en de gronden. Dit kan bijvoorbeeld via een huurovereenkomst, precariobelasting of recht van erfpacht (hierna: gebruiksovereenkomst).
Op het water kunnen afmeerverboden gelden en daar is ook een ontheffing voor nodig van of een melding aan het bevoegd gezag (bijvoorbeeld Rijkswaterstaat).
Samengevat heb je bij een ligplaats te maken met:
- Ligplaatsvergunning(en) voor gebruik van het water en/of aangrenzende gronden
- Vergoeding(en) voor het gebruik van het water en/of aangrenzende gronden
- Ontheffing van eventuele afmeerverboden of melding ligplaats nemen in de Rijkswateren.
Tenslotte
Over woonboten en ligplaatsen is nog veel te vertellen. Wil je echt op een woonboot gaan wonen? Laat je dan goed informeren door een deskundig vakmens en overweeg om lid te worden van de LWO: op de ledenpagina is veel informatie te vinden.